ناهمواري ها:
استان تهران در جنوب مركز رشته كوه هاي البرز كه در شمال ايران از آذربايجان تا خراسان با جهت غربي– شرقي كشيده شده، قرار دارد. رشته كوه البرز به سه ديواره تقسيم مي شود:

ديواره شمالي: ارتفاعات محدودي از اين ديواره در استان تهران و بقيه آن در استان مازندران قرار دارد.

ديواره مياني: حد شمال استان را تشكيل مي دهد و مرتفع ترين قسمت رشته كوه هاي البرز مركزي است. كوه دماوند و قله آن به ارتفاع 5671 متر در اين قسمت قرار دارد. قله دماوند نهمين قله مرتفع دنيا به شمار مي رود. اين ديواره عظيم كوهستاني به صورت كوه هاي (كندوان) و پس از آن كوه هاي (طالقان) در شمال غربي استان، تا محل اتصال رود (الموت) به (طالقان رود)، ادامه مي يابد. در شمال شرقي نيز اين ديواره با نام رشته ارتفاعات فيروزه كوه و سواد كوه تا دره رود فيروزه كوه (شعبه اصلي حبله رود) كه از جنوب دامنه شرقي آن مي گذرد، امتداد مي يابد. در شرق دره فيروزه كوه كه پس از دريافت شعباتي حبله رود ناميده مي شود، ارتفاعات (شهميرزاد) شروع مي شود.

ديواره جنوبي: سومين بخش ار ارتفاعات مركزي است كه رودخانه جاجرود و كرج آن را بريده و به سه قسمت جدا از هم تقسيم نموده است. اين سه قسمت عبارتند از :
- كوه هاي لواسانات كه بين دره هاي رود دماوند و جاجرود قرار دارند و در شمال به دره (رود لار) محدودند.
- دنباله اين كوه ها در شرق جاده آب علي به نام قره داغ و دماوند تا دره حبله رود امتداد يافته اند.
- كوه هاي شميرانات كه بين سرچشمه هاي جاجرود و كرج قرار دارند و بلندترين نقطه آنها توچال با ارتفاع 3942 مي باشد.
علاوه بر اين سه ديواره كوهستاني، در جنوب و شرق دشت تهران كوه هايي با ارتفاع كم وجود دارند كه مهمترين آنها كوه هاي حسين آباد و نمك در جنوب و بي بي شهربانو و القادر در جنوب شرقي و ارتفاعات قصر فيروزه در شرق است.

آب و هوا:
در نواحي مختلف استان تهران به علت موقعيت ويژه جغرافيايي، آب و هواي متفاوتي شكل گرفته است. سه عامل جغرافيايي در ساخت كلي اقليم استان تهران نقش موثري دارند:

كوير يا دشت كوير:
مناطق خشك مانند دشت قزوين، كوير قم و مناطق خشك استان سمنان كه مجاور استان تهران قرار دارند، از عوامل منفي تاثير گذار بر هواي استان تهران هستند و موجب گرما و خشكي هوا، همراه با گرد و غبار مي شوند.

رشته كوه هاي البرز:
اين رشته كوه ها موجب تعديل آب و هوا مي شود.

بادهاي مرطوب و باران زاي غربي:
اين بادها نقش موثري در تعديل گرماي سوزان بخش كويري دارند، ولي تاثير آن را خنثي نمي كنند.

استان تهران را مي توان به سه بخش اقليمي زير تقسيم كرد:

اقليم ارتفاعات شمالي: بر دامنه جنوبي، بلندي هاي البرز مركزي در ارتفاع بالاي3000 متر قرار گرفته و آب و هوايي مرطوب و نيمه مرطوب و سردسير با زمستان هاي بسيار سرد و طولاني دارد. بارزترين نقاط اين اقليم، دماوند و توچال است.

اقليم كوهپايه: اين اقليم در ارتفاع دو تا هزار متري از سطح دريا قرار گرفته و داراي آب و هوايي نيمه مرطوب و سردسير و زمستاهايي به نسبت طولاني است. آب علي، فيروزه كوه، دماوند، گلندوك، سد امير كبير و دره طالقان در اين اقليم قرار دارند.

اقليم نيمه خشك و خشك: با زمستان هاي كوتاه و تابستان هاي گرم، در ارتفاعات كم تر از 1000 متر واقع شده است. هر چه ارتفاع كاهش مي يابد، خشكي محيط بيشتر مي شود. ورامين ،شهريار و جنوب شهرستان كرج در اين اقليم قرار گرفته اند.
هواي تهران در مناطق كوهستاني داراي آب و هواي معتدل و در دشت، نيمه بياباني است. تهران در مرز شرايط جوي بري و اقيانوسي قرار گرفته و تمايل آن به موقعيت بري بيشتر از وضعيت اقيانوسي است.

مذهب:

منطقه تاريخي ري به علت موقعيت خاص جغرافيايي، محل برخورد انديشه ها و عقايد و باورهاي گوناگون مذهبي بوده است، زيرا با قرار داشتن در مسير جاده ابريشم كه شرقي ترين تا غربي ترين نقطه جهان آن روزگار را به هم پيوند مي داد، هر نوع ديانتي از اين ديار گذر مي كرد و در نتيجه، ناآشنايي و بيگانگي پديد نمي آمد. آثار پيدا شده از عهد قديم در ري و پهنه تهران بزرگ و نيز نوشته هاي مورخان گذشته نشان دهنده اعتقادات مزداپرستي و زردتشتي گري ساكنان منطقه و آداب و رسوم رايج در ميان آنها است. يهوديان بسياري به دليل اجتماعي و اقتصادي و نيز به سبب قرار گرفتن ري در مسير راه ابريشم در اين شهر سكونت داشته و داراي كنيسه ها و محلات و دكان هاي خاص خود بوند. همچنين نشانه هايي از سكونت مسيحيان و به احتمال نسطوريان در منطقه موجود است. با ظهور اسلام و فتح ري در سال 22 ه.ق اندك اندك مردم منطقه به ديانت اسلام گرايش يافتند و از همان آغاز با پيدايش فرق و مذاهب گوناگون در اسلام، شيعه و سني در كنار هم زندگي كرده اند. مذهب منطقه تاريخي ري به علت موقعيت خاص جغرافيايي، محل برخورد انديشه ها و عقايد و باورهاي گوناگون مذهبي بوده است، زيرا با قرار داشتن در مسير جاده ابريشم كه شرقي ترين تا غربي ترين نقطه جهان آن روزگار را به هم پيوند مي داد، هر نوع ديانتي از اين ديار گذر مي كرد و در نتيجه، ناآشنايي و بيگانگي پديد نمي آمد. آثار پيدا شده از عهد قديم در ري و پهنه تهران بزرگ و نيز نوشته هاي مورخان گذشته نشان دهنده اعتقادات مزداپرستي و زردتشتي گري ساكنان منطقه و آداب و رسوم رايج در ميان آنها است. يهوديان بسياري به دليل اجتماعي و اقتصادي و نيز به سبب قرار گرفتن ري در مسير راه ابريشم در اين شهر سكونت داشته و داراي كنيسه ها و محلات و دكان هاي خاص خود بوند. همچنين نشانه هايي از سكونت مسيحيان و به احتمال نسطوريان در منطقه موجود است. با ظهور اسلام و فتح ري در سال 22 ه.ق اندك اندك مردم منطقه به ديانت اسلام گرايش يافتند و از همان آغاز با پيدايش فرق و مذاهب گوناگون در اسلام، شيعه و سني در كنار هم زندگي كرده اند.

نژاد:

تمدن هايي كه در حوزه استان تهران از ديرباز وجود داشته اند نشانه هايي از سكونت و پيدايش تمدن هاي اين منطقه رانشان مي دهند. در اين ميان «چشمه علي» ري كه مربوط به 6200 سال قبل است، از اهميت ويژه اي برخوردار است. گروهي كه بيش از 6000 سال پيش در اين حوزه ساكن بودند از اولين اقوام و نژادهاي بومي منطقه محسوب مي شوند. تمدني كه توسط اين اقوام در چشمه علي ري متولد شد و رشد كرد بسيار قدرتمند بود و با نفوذ به خارج از حوزه چشمه علي مانند ساكنان تپه سيلك، قره تپه شهريار، موشلان تپه اسماعيل آباد، تپه حصار دامغان و تپه آنو و نمازگاه در تركستان و شرق ايران تا بلوچستان، كم كم توانست بر ديگر اقوام تاثير گذارد و آنها را جذب قدرت و عظمت خود نمايد. اين گروه از ساكنان اوليه و اصلي استان تهران به شمار مي روند كه بعدها به شكل هاي گوناگون در تپه دروس، قيطريه و بسياري از نقاط استان تهران پراكنده شدند.

قلعه ارژنگ
اين قلعه در ضلع غربي دهكده ميناوند از توابع طالقان قرار دارد. قلعه ارژنگ در سال 544 به امر كيا محمد بن بزرگ امير ( 538- 557 ) ساخته شد. در اين قلعه راهروهاي زيرزميني وجود دارد كه برخي از آنها توسط تونل هايي به هم متصل هستند. ديوارهاي قلعه از سنگ و ساروج است. سفال هايي كه از اطراف قلعه به دست آمده مربوط به قرن 5 تا 7 هـ .ق است.
 

قلعه ايرج
اين قلعه نزديك روستاي جعفرآباد در شمال شرقي ورامين قرار دارد. ارتفاع متوسط ديوار قلعه 12 متر است و در اطراف قلعه به فاصله 100 متر سنگرهايي قرار دارد. اين قلعه به شكل مستطيل و مصالح آن از خشت و گل است و در نوع خود يكي از بزرگترين قلعه هاي ايران به شمار مي رود.
 

دژ گل خندان
اين دژ در روستايي به همين نام در جاده آسفالته رودهن – تهران بالاي پشته اي عظيم، مشرف به محل تلاقي دو رودخانه رودهن و بومهن، واقع شده است. اسلوب بنا يادآور دوره ساساني است و حصار عظيمي از قلوه سنگ هاي درشت دور تا دور دژ مستطيل شكل را فرا گرفته است. در چهارگوشه ي آن نيز چهار برج توپر براي استحكام و دفاع بهتر جاي دارد. پشته طبيعي كه دژ بر فراز آن قرار دارد، با شيبي تند به دره سرسبز مجاور منتهي مي شود. درمحوطه دژ سفال هاي متنوع از دوره ساساني به بعد مشاهده مي شود. به نظر مي رسد كه اين برج در طي قرن ها مورد استفاده بوده است.

دژ رشكان
يكي از دژها و قلاع محافظ هسته اوليه ري كه در چهار سوي ري ساخته شده بود، دژ رشكان است. اين دژ در چهار راه خط آهن بر بالاي كوه استوار برجاي مانده است. دژ رشكان با ساختاري متشكل از لاشه سنگ و ساروج ، از نظر قدمت متعلق به دوره اشكانيان است. اين دژ در گذشته با انتساب به «فخرالدوله بن ركن الدوله ديلمي» فخرآباد ناميده مي شد.  بخش هاي اصلي قلعه تا زمان قاجار نيز برجاي بود، اما امروزه قسمت اعظم آن تخريب شده است. ديوارهاي غربي اين دژ داراي سوراخ هايي براي تير و كمان است.

قلعه تبرك
قلعه تبرك امين آباد از بناهاي قرون نخست اسلامي است كه داخل بارو(ديوار بلند و مستحكمي كه به عنوان حفاظ دور شهر مي كشيدند) و حصار قرار داشت و از دوران خلفاي عباسي برجا مانده بود. اين قلعه تخريب شد و امروزه به دليل وجود برج نقاره خانه بر فراز آن، به «كوه نقاره خانه» معروف است.

قلعه سرخ حصار
در دامنه ارتفاعات مشرف به بيمارستان سرخه حصار واقع در حاشيه شرقي تهران ، سر راه تهران – آبعلي، قلعه ي كوچكي برجاست كه فاصله آن تا جاده آسفالته يك كيلومتر است. اضلاع اين قلعه حدود 15 متر است و دو برج نيمه مدور در اضلاع شرقي و جنوبي آن مشهود است. قلعه متعلق به قرن 5 و 6 هـ . ق يعني دوره سلجوقي است.

قلعه كي قباد
اين قلعه در فاصله سه كيلومتري شمال غرب روستاي «هرنج» طالقان بر فراز كوه قرار دارد و مربوط به دوره اسماعيليه است. از اين قلعه اكنون جز بقاياي ديوارهايي از ملات ساروج چيزي باقي نمانده است. حد فاصل ديوار شرقي و غربي حدود 100 متر است و در وسط محوطه، آثار يك حوض سنگي به چشم مي خورد كه به احتمال زياد براي جمع آوري آب باران و برف مورد مصرف بود. سفالينه هاي جمع آوري شده از سطح تپه به قرن پنجم هـ . ق تعلق دارد.

قلعه گبري
اين قلعه از قلاع محافظ هسته اوليه ري است كه در حد جنوب شرقي ري قديم و ميدان معلم ري امروز، واقع است. از آثار معماري اين قلعه تنها يك چهار ديوار به مساحت دو هكتار با ديوارهاي مرتفع از 10 تا 13 متر ، همراه چهار برج ديده باني باقي است. قدمت اين قلعه به دوره اشكانيان – حدود 2250 سال پيش – مي رسد.

دختر قلعه ي تنگ گسيل
«گسيل» يكي از آبادي هاي دهستان «شاد» است كه در سه كيلومتري شرق جاده اصلي كرج- چالوس واقع شده است. در اين قسمت از جاده يعني در 52 كيلومتري شمال كرج ، تنگه اي وجود دارد كه به تنگ گسيل معروف است. چندين سال است كه به دليل صعب العبور بودن اين تنگه، جاده اصلي از ميان تونلي كه در كنار تنگه ايجاد شده،مي گذرد كه به « قلعه دختر» معروف است. سفال هاي موجود در اين محوطه از نوع سفال هاي قرمز و نخودي بدون لعاب دوران اسلامي است. دو قطعه سفال لعاب دار بسيار ريز به دست آمده از اين قلعه، به سفال هاي سلجوقي و ايلخاني بسيار شباهت دارد.

ديگر قلعه هاي استان تهران: قلعه حصار قاضي ورامين از دوره ايلخاني، قلعه خاوه ورامين، قلعه قاسم آباد ورامين، قلعه خيرآباد، قلعه قشلاق در تويهدر 30 كيلومتري ري با طاق هاي سبك قاجار و پهلوي و آثار سفالينه مربوط به سلجوقي، قلعه ايرج در شمال روستاي عسگر آباد عباسي ورامين از قلاع ساساني، قلعه جليل آباد از توابع ورامين.

خانه امين السلطان:
خانه امين السلطان معروف به خانه اتحاديه مانند ديگر خانه - باغ هاي دوره قاجاريه داراي اندروني و بيروني و از دو جهت داراي درهاي ورودي و خروجي است. اين خانه بين دو خيابان فردوسي و لاله زار قرار گرفته و از هر دو خيابان مي توان به آن وارد يا خارج شد. بخش اصلي اين خانه از دوره ناصري است كه در طي زمان بناهايي به آن اضافه يا از آن كم شد. يكي از بناهاي چندگانه كه در شمال غربي مجموعه قرار دارد مربوطه به دوره قاجاريه است ولي بقيه در دوره هاي بعد ساخته شده اند. اين بنا مانند ديگر بناهاي قاجايه داراي سبك و كالبد خاص است. سردر بسيار زيباي اين خانه در كوچه معروف به اتحاديه در خيابان لاله زار قرار دارد. قسمت ورودي با آجر تزيين شده است.
 

خانه اميربهادر
اين خانه از مجموعه خانه هاي با ارزش دوره قاجاريه و در اصل متعلق به شادروان حسين پاشازاده معروف به اميربهادر جنگ، وزير دربار و وزير جنگ مظفرالدين شاه قاجار بوده است. مساحت اين بنا در حدود 3000 متر مربع است. اين بنا در اصل حسينيه امير بهادر بود كه بعدها تحت تملك شركت پخش سيگار ايران درآمد و در نهايت توسط انجمن آثار ملي خريداري شد و تعميراتي در آن صورت گرفت. خانه اميربهادر داراي تالار بزرگ آينه كاري شده، زيرزمين آينه كاري شده، تالار بزرگ بالا، حوضخانه با تزئينات كاشيكاري و اتاق هاي متعدد براي برگزاري جلسات و سخنراني ها و قرائت خانه عمومي و همچنين اتاق هاي ديگر با كاركردهاي مختلف است.

 خانه امام جمعه
در محدوده بافت قديم شهر تهران،در خيابان «ناصرخسرو» خانه معروف امام جمعه واقع است. همان گونه كه از نام بنا برمي آيد، اين خانه متعلق به يكي از امام جمعه هاي تهران در دوره قاجار است و احتمالاً ساخت آن را مي توان به اواسط دوران سلطنت ناصرالدين شاه يعني سال هاي 1280 تا 1300 هـ . ق نسبت داد.

خانه شقاقي
اين بنا در شمالي ترين بخش منطقه دوازده تهران،در جبهه شمالي خيابان كوشك حد فاصل فردوسي و لاله زار قرار دارد. اين خانه را اغلب با عنوان خانه كوشك مي شناسند. خانه شقاقي ابتدا به عنوان منزل مسكوني خانواده شقاقي مورد استفاده بود و بعدها به صورت يكي از مراكز آموزشي سازمان ميراث فرهنگي كشور درآمد.

عمارت موقوفه فاضل عراقي
اين خانه در غرب ميدان فردوسي، در كوچه پارس قرار دارد و موقوفه فاضل عراقي، مستشار و رئيس سابق ديوان عالي كشور است. بخشي از آن در سال 1334 شمسي به بيمارستان زنان اختصاص يافت. كاشي هاي عمارت بسيار نفيس و روي آنها تصاوير شاهان باستاني ايران نقش شده است.

عمارت باغ فردوس
اين خانه ارزشمند و تاريخي در بخش شمالي شهر تهران قرار دارد. در داخل اين خانه گچبري هاي كم نظيري به چشم مي خورد كه به مرور زمان رو به خرابي نهاده بود. 30 نفر از بزرگترين و مجرب ترين هنرمندان گچبر مأمور شده بودند تا اين محوطه را بازسازي نمايند كه مسن ترين آنها استاد «حسن رضايي تهراني» با بيش از 90 سال و كم سن ترين آنها فرزند وي عليرضا رضايي تهراني بود. استادان ديگري چون «حاج عباس عشقي»، «اصغر زينت اعلايي»، «رضا نجفي»، «حاج سيد علي اصفهاني»،«استاد علي»،«استاد يوسف»، «حاج مصطفي شايگان»،«حاج سيد علي لطفي»، «شعبان صحافا»، «حسين نشاطيان» باعث شدند اين بناي ارزشمند دوباره احياء شود. اين بنا در زمان قاجاريه ساخته شد.

عمارت و باغ فرمانيه
اثر تاريخي باغ فرمانيه نمونه اي از معماري اصيل ايراني مربوط به اوايل دوره قاجار با كاشي هاي طرح دار دوره ناصري است. ملك فرمانيه شامل باغ، زمين باير و چندين رشته قنات، در سال 1326 هـ . ق به «كامران ميرزا نايب السلطنه» قاجار تعلق گرفت و پس از فوت او به دخترش رسيد. بعد از آن «ميرزا فرمانفرما» از شاهزاده هاي قاجار، شمال باغ، سهم قنات ها و ساير متعلقات را خريداري كرد. در سال 1319 باغ و تمام متعلقات آن به سفارت ايتاليا فروخته شد. بناهاي اين باغ داراي جزئيات معماري اصيل ايراني اوايل دوره قاجار است.

خانه شهيد مدرس
خانه شهيد سيد حسن مدرس در محله عودلاجان از محلات محدود حصار ناصري شهر تهران قرار دارد. اين خانه كه كامل ترين شكل يك خانه سنتي را در بافت تاريخي تهران به نمايش مي گذارد، از بخش هاي مختلف اندروني و بيروني، مطبخ، كالسكه خانه تشكيل شده است. در اين خانه تاريخي مجموعه اي از هنرها شامل گچبري، حجاري، آجركاري، گره چيني، نقاشي و كتيبه نگاري در كامل ترين شكل، به كار رفته است. در نقشه ي تاريخي شهر تهران كه متعلق به سال 1275 هـ . ق است، اين خانه با عنوان «خانه وزير مختار فرانسه» مشخص شده است. مرحوم سيد حسن مدرس در اوايل قرن معاصر و در دوره نمايندگي مجلس، در اين خانه سكونت داشت.

بناي تاريخي مسعوديه
بناي تاريخي مسعوديه، در خيابان اكباتان تهران، به دستور ظل السلطان فرزند ناصرالدين شاه همزمان با كاخ گلستان احداث شد. اين مجموعه در محدوده ميدان بهارستان و خيابان هاي ملت و اكباتان قرار دارد و شامل پنج عمارت اصلي و تاريخي است و قدمت آن به سال 1295 مي رسد.  تالار سلام اين مجموعه زير نظر صنيع الملك نقاش باشي براي «ميرزا آقاخان اعتمادالدوله» صدراعظم آقاخان نوري نقاشي شد. در عمارت مسعوديه كتيبه هايي به تاريخ 1295 هـ . ق باقي مانده است.

خانه مشير الدوله پيرنيا
اين بنا در خيابان لاله زار بين جمهوري و منوچهري قرار گرفته و در اصل متعلق به حسن پيرنيا بود. از خصوصيات اين بنا گچبري و فرنگي كاري، كاشيكاري همراه با كاشي هاي منقوش به تصاوير شخصيت هاي اساطيري و تاريخي است.

خانه وثوق
اين بنا در سال 1253 هـ . ق يا 1211 شمسي در زمان محمدشاه قاجار براي يكي از صاحب منصبان دوره قاجاريه به نام «ميرزا محمد قوام الدوله آشتياني» ساخته شد. اين بنا در خيابان 15 خرداد كوچه «ميرزا محمود وزير» قرار دارد. هفت دري در اين بنا يكي از تزئينات بنا به شمار مي رود.
 

برخي ديگر از خانه هاي دوره قاجاريه در تهران
خانه ميرزا محمود وزير در خيابان اميركبير، خانه اخوان عليزاده، خانه قديمي صفوي در سرچشمه، خانه رضاشاه در خيابان امام خميني، خانه صبا، خانه بهزاد در خيابان انقلاب، خانه علاءالدوله در خيابان فردوسي، خانه مستوفي در خيابان پانزده خرداد، خانه احساني در پامنار كوچه بهاءالدوله، خانه بازار مسگرها در خيابان مصطفي خميني، خانه نصرالدوله در سرچشمه، خانه كلارا آبكار در خيابان جمهوري اسلامي، خانه هدايت در خيابان هدايت، خانه قوام السلطنه در خيابان 30 تير.

حمام شهرك طالقان
حمام قديمي در بافت قديمي شهرك از توابع طالقان قرار دارد. با توجه به سنگ نبشته موجود، حمام در سال 1261 هـ. ق در زمان قاجاريه احداث شد. مصالح به كار رفته در ساخت حمام، سنگ و ملات گل و آهك بود. فرم حمام تقريباً به شكل مستطيل است.

حمام مصباح كرج
اين حمام متعلق به اواسط دوره قاجاريه و در محلات قديمي شهر كرج واقع است. ورودي حمام با هشت پله به كف حمام در عمق 5/3 متري مرتبط مي شود. سربينه يا رختكن شامل يك گنبد مركزي است كه در طرفين گنبد چهار گنبد كوچكتر گره پوش مشاهده مي شود. در ساختمان حمام از آجرهاي ختايي به ابعاد 5×20×20 سانتي متر و ملات گل آهك استفاده شده است.

 حمام مهدي خاني
اين حمام در بازار بزرگ تهران  قرار دارد. مساحت آن در حدود 900 متر مربع و شامل حمام به مساحت 450 متر مربع و تأسيساتي چون يك واحد پتوبافي، واحد مسكوني، مغازه و سرايداري است. بناي حمام متعلق به دوره قاجار است و در حدود 80 درصد آن سالم به نظر مي رسد.

حمام همتيار
حمام همتيار يكي از حمام هاي قديمي تهران در خيابان وحدت اسلامي واقع است. اين بنا كه همچنان شكل و فرم تاريخي خود را حفظ كرده، به دو بخش زنانه و مردانه تقسيم شده و مشغول كار است. وجود پاگرد، حوضچه، ستون ها و سرستون هاي زيبا، بينه، گرمخانه، سردخانه از ديگر اجزاي اين بنا است.

حمام روستاي درده
در مركز روستاي درده از توابع فرمانداري فيروزكوه ، حمامي قديمي وجود دارد كه قدمت آن به 200 سال پيش مي رسد. براي ورود به حمام بايد از چند پله پايين رفت، با چرخشي به سمت چپ فضاي رخت كن مشخص مي شود و با چرخشي ديگر به سمت چپ، به گرمخانه راه مي يابد. فضاي رختكن مربع داراي سكوهايي براي نشستن است. در وسط نيز يك حوض سنگي بيضي شكل مشاهده مي شود.

حمام هلجرد
اين حمام در روستاي هلجرد شهرستان كرج قرار دارد. هلجرد يك روستاي تاريخي است كه مجموعه اي از آثار قرون گذشته را در خود جاي داده است. حمام هلجرد يكي از اين بناهاي قديمي است كه از دوره قاجار به جاي مانده و از ساروج، سنگ و قلوه سنگ ساخته شده است.

پل شاه عباس كرج
اين پل در مدخل ورودي كرج و روي رودخانه ي كرج زده شده است، و در دوره ي قاجاريه بنا شده است.
 

پل بادامك
اين پل از آثار دوره قاجاريه است و در كنار روستاي بادامك در مسير شهريار قرار دارد و روي يكي از شعب
 رودخانه ي كرج قرار دارد.

پل باقرآباد
اين پل در 25 كيلومتري جنوب غربي تهران و روي يكي از شعب رودخانه ي جاجرود قرار دارد.

پل جاجرود
اين پل در 30 كيلومتري شمال شرقي تهران روي رودخانه ي جاجرود واقع شده و از آثار دوره ي صفويه است.

پل صفوي حسن آباد
اين پل روي رودخانه شور (قره سو) در مسير جاده تهران قم و از آثار دوره ي صفوي است.

پل قاجاري حسن آباد
 اين پل در 10 كيلومتري جنوب غربي حسن آباد روي رودخانه شور واقع است و از آثار قاجاريه محسوب مي شود.

پل دختر كرج
اين پل از آثار دوره ي صفويه است كه در شهرستان كرج و روي رودخانه ي كرج قرار دارد.

پل رود شور
پل رودخانه ي شور در نزديكي مروآباد كرج واقع است و مربوط به دوره ي ناصري است.

پل رومي
در قرن 19 سفير عثماني در منطقه ي الهيه عمارتي ساخت كه امروزه آن را پل رومي مي نامند.

پل فيلستان
از اثار دوره ي قاجاريه است و بر روي شعب رودخانه جاجرود در 12 كيلومتري شمال ورامين قرار گرفته.

پل كبود گنبد
از آثار دوره ي صفويه است و در منطقه ي پاكدشت مجاور روستاي كبودآباد بر روي جاجرود قرار گرفته.

پل كُردان
اين پل مربوط به دوره ي صفوي است و در 2 كيلومتري شمال غربي روستاي كردان كرج قرار دارد.

آهنين راه گچسر
اين پل دو كيلومتر پس از گچسر به طرف تونل كندوان روي رودخانه كرج قرار گرفته است.

پل سنگي گچسر
اين پل در دو كيلومتري پس از گچسر و در ادامه ي پل آهنين راه قرار گرفته است.


پل فيروزكوه
اين پل در سال 1306 ساخته شده و در ده كيلومتري جاده فيروزكوه قرار گرفته.

در شهر تهران بيش از 290 سقاخانه وجود دارد كه به برخي از آنها اشاره مي شود.
 

سقاخانه نوروزخان
اين سقاخانه در خيابان پانزده خرداد شرقي، جنب بازار آهنگران واقع شده و در گذشته نه چندان دور از معروف ترين سقاخانه هاي تهران به شمار مي رفت. سرتاسر گذر اين سقاخانه طاق بندي شده بود و شمايل بزرگان ديني و مذهبي، علم، بيرق و علامت سياه را به آن مي آويختند. زورخانه اي به همين نام در كنار اين سقاخانه وجود داشت كه از زورخانه هاي معروف و نامي شهر به شمار مي رفت.
 

سقاخانه عزيز محمد
اين سقاخانه از موقوفات شخصي به نام عزيز محمد (كه باني آن نيز به شمار مي آيد) است. بناي سقاخانه داراي آب انبار قديمي و حوضچه آب و شير و پاشير است. در اين سقاخانه جايگاهي خاص براي روشن كردن شمع تعبيه شده است. سقاخانه عزيز محمددر خيابان وحدت اسلامي ( شاهپور سابق ) خيابان مهدي خاني قرار دارد.

سقاخانه كل عباسعلي
اين سقاخانه در خيابان وحدت اسلامي قرار دارد و قدمت آن به دوره قاجار مي رسد. سقاخانه كل عباسعلي در شهريور ماه 1311 شمسي مرمت و بازسازي شد. در سال هاي اخير نيز از طرف كسبه محلي برخي از نقاط تخريب شده آن مورد بازسازي قرار گرفت.

سقاخانه آينه
اين سقاخانه در خيابان ظهيرالاسلام واقع است. در تزئينات اين سقاخانه آينه كاري بسيار به كار رفته و همين موجب نامگذاري سقاخانه شده است. اين سقاخانه توسط حاج ميرآخور در سال 1304هـ . ق بنا شد و يكي از پر زرق و برق ترين سقاخانه هاي تهران به شمار مي رود.
 

برخي ديگر از سقاخانه هاي تهران: سقاخانه شيخ هادي در خيابان شيخ هادي، سقاخانه دباغ ها در بازار مولوي، سقاخانه حضرت ابوالفضل (ع) در خيابان ناصرخسرو.

كاروانسراي خانات
سابقه اين كاروانسرا، با مساحت 10000 متر مربع و 54 حجره كوچك، به زمان قاجار باز مي‌گردد. در ورودي كاروانسرا با ارتفاع پنج متر از چوب روسي ساخته شده و 40 گل ميخ آن نظر هر بيننده‌اي را به خود جلب مي‌كند.
 

كاروانسراي دوقلو
كاروانسراي دو قلو، واقع در بازار قديمي‌، از دو قسمت تشكيل شده كه مساحت آن‌ها با يك‌ديگر برابر است و از اين رو نام آن را كاروانسراي دوقلو نهاده‌اند. اين مكان در دوره شاه عباس صفوي ساخته شده است و با 400 سال قدمت‌ جزو ابنيه تاريخي شهر ري محسوب مي‌شود. كاروانسراي دوقلو در زمان قاجار توسط فردي از بزرگان ري اداره و از آن براي تخليه بارهاي شتر و انتقال نفت از باكو استفاده مي‌گرديد؛
 

كاروانسراي شاه عباسي
كاروانسراي شاه عباسي در جنوب شرقي ميدان حضرت عبدالعظيم و روبه‌روي مسجد خاتم‌النبيين قرار دارد و مساحت آن حدود 1000 متر مربع است‌. اين كاروانسرا اكنون جزو موقوفات آستان مقدس حضرت عبدالعظيم است و به عنوان انبار از آن استفاده مي‌كنند
 

كاروانسراي كنارگرد
كاروانسراي كنار گرد در بخش قشافويه (حسن آباد) كنار جاده واقع است. كاروانسرا داراي ساختاري متشكل از گل، گچ و آجر بصورت دو ايوانه ساخته شده و از نظر قدمت به عهد صفويان مي‌رسد.
 

كاروانسراي ديرگلچين
اين بنا در جنوب ورامين قرار دارد و قدمتش به دوره ساساني مي رسد.
 

كاروانسراي رباط كريم
اين بنا در مسير جاده تهران ساوه قرار دارد و در دوره ي فتحعلي شاه ساخته شده است.
 

كاروانسراي شاه عباسي كرج
اين بنا مربوط به دوره ي صفوي است و در مدخل ورودي به شهرستان كرج قرار دارد.
 

كاروانسراي عين الرشيد
اين بنا در 152 كيلومتري جنوب تهران و در محدوده ي پارك ملي كوير مركزي ايران است.

كاروانسراي قصر بهرام
اين بنا متعلق به دوره ي صفويه است و در 154 كيلومتري تهران و در 3 كيلومتري عين الرشيد قرار گرفته.
 

كاروانسراي ينگه امام
اين بنا در دوره ي صفويه بنا شده و در 100 كيلومتري جاده كرج – قزوين قرار دارد.

آب انبار سيد اسماعيل
اين بنا در محدوده بازار تهران و محله سيد اسماعيل واقع شده و بناي كنوني آن از آثار دوره قاجاريه است. اين بنا توسط بيگلربيگي وقت تهران «حاج عيسي» وزير و يا به روايتي «ميرزا موسي» در سال 1262 هـ. ق ساخته شد. آب انبار سيد اسماعيل و بناهاي وابسته به آن به هنگام آباداني بيش از هزار متر مربع مساحت داشت كه امروزه به جز محوطه مخزن آن بقيه بنا از جمله راه پله و پاشير از بين رفته است. مخزن آب انبار سيد اسماعيل در دوره اخير به قهوه خانه و رستوران تبديل شده است.
 

آب انبار علي آباد
اين آب انبار در روستاي علي آباد باغ خواص از توابع شهرستان ورامين، در شرق يخچال علي آباد قرار دارد. ورودي اين آب انبار كه با مصالح آجر و گل رس شكل گرفته، در سمت شرق قرار دارد و داراي طاق هلالي است. ارتفاع سقف تا كف حدود 70/4 متر است. آب انبار علي آباد تا اواخر دوره قاجاريه مورد استفاده بود.
 

آب انبار حصار گلي
در شرق جاده پيشوا به مباركيه در دو كيلومتري شرق جاده اصلي، روستايي به نام حصار گلي قرار دارد. آب انبار حصارگلي در داخل روستايي واقع است و 27 كيلومتر با ورامين فاصله دارد. اين اثر تاريخي كه تا اواخر دوره قاجاريه مورد بهره برداري قرار مي گرفت، تمامي از آجر و ملات گچ شكل گرفته و راه دسترسي به مخزن آب از يك رديف پلكان آجري امكان پذير است.

آب انبار معيـّر و آب انبار سنگلج از ديگر آب انبارهاي مشهور تهران است كه آثاري از آنها باقي مانده است. از ديگر آب انبارها مي توان به آب انبار آقا بهرام، آب انبار سيد عبدالله دزفولي، آب انبار امامزاده يحيي، آب انبار بازارچه نو،  آب انبار صاحب ديوان، آب انبار حاج علي، آب انبار رضاقلي خان، آب انبار حاج محمد كريم اشاره نمود.

قنات

قنات سازي از ابداعات ايرانيان است و طبق شواهد تاريخي نخستين قنات ها در ايران احداث شده اند. تهران قديم به وسيله بيش از 80 رشته قنات خصوصي وقفي مشروب مي شد.
 

قنات شاه
اين قنات به دستور ناصرالدين شاه حفر و آماده شد طي وقف نامه اي كه موجود است و در سال 1273 هـ . ق تنظيم شده شاه آن را وقف عام نمود. آب اين قنات كه بسيار گوارا بود تا آغاز دهه 1330 شمسي و اتمام لوله كشي آب تهران، مورد استفاده اهالي تهران بود.
 

مهم ترين قنات هاي شهر تهران كه تا قبل از لوله كشي آب داير بودند عبارت اند از:
الهيه، باغشاه ( ناصريه )، بهاء الملك و ناصرالملك، شاهك، بريانك، كوثريه( فرمانفرما ) بهجت آباد

بقعه ابن بابويه
اين بنا در گورستان قديمي تهران در شهرري واقع، و مدفن ابوجعفر محمدبن علي بن حسين ملقب به شيخ صدوق در گذشته به سال 381 هـ . ق است. بناي بقعه شامل بقعه، حرم، گنبد و صحن وسيع است كه احتمالاً در دوره فتحعلي شاه قاجار به جاي بناي قديمي ساخته شده است. بناي بقعه با طرح هشت ضلعي بر روي صفحه اي هشت ضلعي بنا شده و ورودي آن در سمت شرق قرار دارد. در درون صحن بقعه، مزار بسياري از بزرگان از جمله مرحوم غلامرضا تختي. ميرزا ابوالحسن خان حكيم، علامه تنكابني ، ميرزا لطفعلي نصيري، علامه دهخدا، ميرزاده عشقي واقع است.

بقعه بي بي شهربانو
در يك و نيم كيلومتري شمال امين آباد و بر فراز صخره اي كوهستاني، در دامنه جنوبي كوه بي بي شهربانو، محوطه اي به طول 32 و عرض 22 متر با ديوار سنگي قرار دارد. اين محوطه از سمت شمال به كوه متصل است. در دو ضلع شرقي و غربي آن در گذشته، تنها ديواري از سنگ و گچ و در وسط ضلع غربي، مدخلي وجود داشت كه بعدها مسدود شد و اكنون تنها آثاري از نماي سنگي بالاي مدخل، از خارج بنا مشهود است. در جنوب اين محوطه يك ساختمان تاريخي از دوران آبادي شهر ري وجود دارد كه نمي تواند از قرن چهارم هجري جديدتر باشد و به احتمال زياد به آثار دوره آل بويه تعلق دارد. در اين بقعه صندوق منبت كاري عتيقه اي وجود دارد كه روي اضلاع شمالي و شرقي آن، تزئينات منبت كاري و كتيبه هاي متعدد به خط ثلث برجسته نقش بسته، روي صندوق تاريخ 888 هـ . ق حك شده است. علاوه بر آن كتيبه هايي نيز روي در ورودي اصلي بقعه كه در شرق حرم قرار دارد، به چشم مي خورد. صاحب مدفن را بي بي شهربانو – دختر يزدگرد سوم و همسر امام حسين (ع) – مي دانند كه از ديد تاريخي قابل قبول به نظر نمي رسد.
 

بقعه جوانمرد قصاب
جوانمرد قصاب يك شخصيت نيمه افسانه اي و نيمه تاريخي است كه در پاره اي از متون به او اشاره هايي شده است. بقعه جوانمرد قصاب در فاصله 1000 متري غرب جاده تهران – شهرري به فاصله كمي از راه آهن فرعي، كارخانه گليسيرين و سيمان واقع شده است. بناي اوليه بقعه مربوط به دوره قاجاريه است.

بقعه سر قبر آقا
بقعه سرقبر آقا اكنون در داخل بافت قديمي تهران در ضلع جنوبي چهار راه مولوي انتهاي خيابان شهيد مصطفي خميني (سيروس سابق) در ميان باغي تقريباً بزرگ و قديمي قرار دارد. در زمان محمدشاه قاجار خارج از حصار شاه تهماسبي شهر تهران، مجاور ديوار معروف شاه عبدالعظيم قبرستان وسيعي قرار داشت كه وسعت آن تا زمين هاي موسوم به چال سيلابي و بازار پالان دوزها امتداد داشت. پس از فوت «حاج ميرزا ابوالقاسم» امام جمعه تهران، او را در عمارت و بقعه مجللي كه فرزندش به عنوان آرامگاه خانوادگي در اين محل ساخته بود دفن نمودند. اين محل چون داراي قبرستاني قديمي نيز بود، به سر قبر آقا شهرت يافت. طرح كلي بقعه از بناهاي دوره قاجاريه و به شكل بناهاي چهار صُفه (ايوان) اي است.

بقعه سيد گته مير
در بخش آبسرد دماوند و فاصله 35 كيلومتري اين شهرستان، امامزاده اي به نام «محمد گته مير» بر تپه بلندي مشرف به روستا كه سطح آن گورستان عمومي را پوشش داده، واقع شده است. گنبد بقعه در مركز پلان واقع شده و زير آن به مقبره اختصاص يافته است. درون يكي از بازوهاي چليپايي (صليبي)، آثار دو قبر برجسته وجود دارد كه ارتفاع يكي بيش از ديگري است و سطح آن با كاشي هاي بسيار زيبا پوشيده شده و صندوق ضريح روي آن قرار دارد. اين كاشي ها به قرون 8 و 9 هـ . ق تعلق دارند. گنبد داراي فرم تخم مرغي شكل است و زير آن داراي تزئينات گچبري زيبا و پركار است كه مي توان آن را به اواخر دوره اسلامي منتسب ساخت.

بقعه سيد ولي
اين بقعه در ضلع شرقي، منتهي اليه بازار قديم اُروسي (يك نوع كفش) دوزها واقع شده و مدخل اصلي صحن آن از سمت در جنوبي، رو به روي مدرسه «شيخ عبدالحسين» است. بناي بقعه نوشته و كتيبه اي ندارد. نام صاحب مرقد در زيارت نامه «سيد ولي بن محمد التقي الجواد» (ص) آمده حرم بقعه مربع شكل و طول ضلع آن تقريباً 5/ 3 متر است. بنا در زمان فتحعلي شاه ساخته شده است.

بقعه شاهزاده سلمان
اين بقعه در شش كيلومتري شرق شهر اشتهارد قرار دارد، و از ايوان شمالي و دو ساختمان بزرگ دو طبقه تشكيل شده است. بناي آن آجري و داراي گنبدي شكيل است. با توجه به شيوه ساختمان و طراحي گنبد مي توان گفت بناي بقعه به قرون 7 تا 9 هـ . ق تعلق دارد.

حرم امام خميني ( ره)
حرم امام خميني در بهشت زهرا از شلوغ ترين و پررفت و آمدترين مراكز زيارتي شهر تهران به شمار مي رود و در محوطه اي بسيار گسترده ساخته شده است. احداث دانشگاه، زائر سرا، مراكز تجاري – خدماتي در دستور توسعه اطراف حرم قرار دارد. در اطراف حرم، چهار گلدسته به بلندي 91 متر به شماره سال هاي زندگي امام خميني احداث شده و ارتفاع حرم تا نوك چراغ پرچم نيز سن رحلت معظم له را نشان مي دهد. دور گنبد با 72 لاله به نام 72 تن تزئين شده است. پنج در ورودي به اسم پنج تن، دروازه هاي حرم را تشكيل مي دهد.

گورستان ظهيرالدوله
در منطقه شميران در انتهاي يكي از خيابان هاي فرعي منشعب از خيابان دربند، باغي به مساحت 4300 متر مربع، آرامگاه بزرگاني چون ملك الشعراي بهار، ايرج ميرزا، رشيد ياسمي، رهي معيري، دكتر محمد حسين لقمان ادهم، محمد مسعود، ابوالحسن صبا، درويش خان، روح الله خالقي، فروغ فرخزاد، حبيب سماعي، مرتضي محجوبي است. اين باغ با دفن عليخان ظهيرالدوله داماد ناصرالدين شاه به گورستان بدل شد. اين گورستان موجب تجديد خاطرات بسياري از روشنفكران و هنرمندان است.

مجموعه گورستان هاي مسيحيان
در زمين هاي سليمانيه و دولاب تهران، مقابر و گورهاي مربوط به مسيحيان ارامنه، روس، يوناني، فرانسوي و لهستاني جاي دارد. در گورستان ارامنه سنگ قبرهايي از 150 سال پيش به جاي مانده است. و در گورستان لهستاني ها قبور برخي سربازان كشته شده جنگ جهاني دوم به چشم مي خورد. گورستان روس و يونان با مقبره زيباي شاهزاده گرجي ارتودكس مذهب، در مساحتي حدود 8000 متر مربع، مقبره سرباز گمنام جنگ جهاني دوم را با ستاره اي سرخ بر فراز آن، در دل خود جاي داده است. در گورستان كاتوليك ها و آشوريان، كتيبه هاي طولي و عرضي در اشكال گوناگون مشاهده مي شود. از ديگر گورستان هاي قديمي مي توان از گورستان بي بي زبيده ، امامزاده عبدالله، امامزاده علي اكبر، امامزاده اسماعيل نام برد.

درياچه تار
اين درياچه بعد از شهرستان دماوند و در 115 كيلومتري تهران قرار گرفته و از طريق مسيرهاي فرعي قابل دسترسي است. اين درياچه شكلي شبيه به لوزي داشته و آب فوق العاده زلالي دارد و مناسب براي ماهي گيري مي باشد. شيرين و خنك بودن آب درياچه، در دسترس بودن روستاهاي سبز و خرم، مجاورت نسبي چشم اندازهاي درياچه، كوه، رودخانه، چشمه، كشتزارها و باغ هاي روستاهاي اطراف، سكوت و آرامش بي نظير منطقه جلوه هاي زيبايي از شگفتي هاي طبيعت را به نمايش گذارده و از جمله مهم ترين محاسن ناحيه محسوب مي شود. اين منطقه داراي آب و هواي كوهستاني است كه در تابستان، هواي به نسبت خنك آن با بادهاي مداوم و شديد در گذرگاه ها همراه است. ناحيه ساحلي درياچه ها كه قابل استفاده اند از چند هكتار تجاوز نمي كنند. اين ناحيه شبيه دالان دراز با ديوارهاي شيب دار است كه چشم اندازي زيبا را به وجود آورده است.
 

درياچه سد لار
اين منطقه به دليل نزديكي به قله دماوند هوايي خنك و چشم اندازهايي زيبا دارد و ورزش هاي آبي مانند شنا و اسكي روي آب در اين درياچه امكان پذير است.

درياچه سد لتيان
اين درياچه در 25 كيلومتري شمال خاوري تهران قرار گرفته و با 330 هكتار وسعت روي رودخانه جاجرود ايجاد شده است. درياچه علاوه بر زيبايي هاي طبيعي خود محل پرورش انواع ماهي ها نيز است. كرانه ها و پيرامون اين درياچه گردشگاهي گسترده است كه مردم از آن بهره مي گيرند.
 

درياچه سد اميركبير
درياچه سد اميركبير، در كيلومتر 23 جاده كرج - چالوس در تنگه واريان است و اهميت بسياري در جلب گردشگران و گذران اوقات فراغت دارد، به ويژه آن كه اين درياچه نزديك تهران است. وسعت درياچه 4000 هكتار است و در مسير رودخانه كرج تشكيل شده است. هواي پيرامون اين درياچه در تابستان ها خنك و مطبوع است و تعداد زيادي مسافر براي گردش و بهره برداري از چشم اندازهاي زيباي آن به اين منطقه مي روند. در اين درياچه، فعاليت هاي ورزشي و تفريحي مانند: قايق راني، ماهي گيري، اسكي روي آب و پرواز باكايت انجام مي شود.
 

درياچه آهنگ فيروز كوه
اين درياچه در كناره جاده فيروزكوه به سيمين دشت قرار گرفته و وسعت آن نيم هكتار است

چشمه آب علي هراز
چشمه آب معدني آب علي در شمال دهكده آب علي در 60 كيلومتري شمال شرقي تهران، در كنار بستر رودخانه مبارك آباد از زمين مي جوشد. در گذشته، مظهر چشمه چندين بار تغيير مكان داده است. در حال حاضر آب چشمه با لوله به كارخانه بطري پركني منتقل مي شود و پس از بسته بندي به مصرف خوراكي مي رسد. آب چشمه آب علي از گروه آب هاي بي كربناته كلسيك سرد با PH متمايل به اسيد است و آهن و سيليس نيز در آن وجود دارد. وجود آهن در تركيب آب چشمه به صورت پايدار به علت وجود Co2 و فشار در زيرزمين است كه پس از خروج از زمين بر اثر كم شدن فشار، Co2 آن به حالت ناپايدار و به صورت رسوب در مي آيد. از آن جا كه پركردن بطري ها با اين آب، به خاطر رسوب موجود ايجاد اشكال مي كند،‌ در كارخانه عمل آهن زدايي نيز از آن صورت مي گيرد.
 

چشمه گله گيله
اين چشمه در بالاترين نقطه روستاي شهرستانك در مسير جاده كرج - چالوس قرار دارد و فاصله آن تا تهران در حدود 1000 كيلومتر است. ده شهرستانك در 12 كيلومتري جاده اصلي كرج واقع شده و با دو ساعت پياده روي از آن مي توان به قصر ناصري كه يادگار عهد ناصرالدين شاه است، رسيد. اين قصر اكنون محل توقف كوه نوردان است. در فاصله كمي از اين بناي ييلاقي چشمه گله گيله قرار دارد كه يكي از پر آب ترين چشمه هاي منطقه است و از ارزش تفريحي بسياري برخوردار است.
 

چشمه علي
تا سال 1319 كه نخستين استخر تهران افتتاح شد، مردم كم و بيش از چشمه علي (شمال ابن بابويه و غرب كارخانه سيمان ري) براي شنا استفاده مي كردند، بعدها چشمه مكاني براي قالي شويي شد. پيشينه تمدن اين ناحيه به 4000 سال پيش از ميلاد مي رسد. از اين جا اشيايي مربوط به دوره خلفاي اموي و عباسي و سلجوقيان به دست آمده است.
 

چشمه وله گچسر
اين چشمه در جنوب باختري گچ سر و شمال باختري دهكده وله قرار دارد و فاصله آن تا هتل گچ سر دو كيلومتر است. آب چشمه از گروه آب هاي بي كربناته كلسيك گوگردي سرد است كه گوگرد آن از احيا سولفات حاصل مي شود. اين نوع آب ها در درمان بيماري هاي جلدي، مجاري تنفسي و روماتيسم ها موثرمي باشد.

چشمه قلعه دختر
اين چشمه در 2 كيلومتري شمال باختر جاده تهران - آمل، در محل پل دختر، بين گردنه امام زاده هاشم و پلور به فاصله 50 كيلومتري تهران است. آب چشمه در بلندي هاي كوه ميان رود در تنگه اي از زمين خارج مي شود و به سوي جاده و سپس رودخانه سرازير مي شود. وجه تسميه چشمه به خاطر قلعه اي به همين نام است كه در كنار آن قرار دارد. مظهر چشمه در زمين هاي آهكي تيره و سخت از دوره ژوراسيك دروان دوم زمين شناسي است. آب چشمه از گروه آب هاي بي كربناته كلسيك سبك و سرد و PH آن نزديك به خنثي است. اين نوع آب هاي معدني براي بيماري هاي دستگاه گوارش، كبد و لوزالمعده مفيد هستند.

چشمه شاهدشت كرج
آب معدني شاه دشت در 35 كيلومتري جنوب كرج واقع شده و‌آب آن داراي سولفات سديك و كلروره كلسيك سرد است. اين آب ها در درمان بيماري هاي دستگاه تنفسي موثراند و به سبب داشتن يد، براي درمان بيماري گواتر نيز مفيد مي باشند.
 

چشمه البرز
اين چشمه در 60 كيلومتري شمال خاور تهران در دهكده آب علي و در كنار جاده تهران - آمل از زمين مي جوشد. در گذشته با احداث كارخانه اي از آب چشمه براي تهيه فرآورده هايي مانند دوغ و شربت استفاده مي كردند. ولي اكنون اين كارخانه بدون استفاده مانده و آب آن علاوه بر مصرف هاي محلي سرانجام به رودخانه اي كه از جوار كارخانه مي گذرد مي ريزد. آب چشمه آب علي از گروه آب هاي بي كربناته و سولفاته كلسيك منيزين آهن دارد و گاز دار و عاري از ميكروب است. اين آب از نظر درماني دفع كننده مواد زايد است و روي كبد و مجراي صفراوي تاثير مي گذارد. همچنين به دليل وجود آهن در تركيب آن، براي درمان كم خوني مفيد است.
 

آبشار لار
 يكي از جاذبه هاي مهم ناحيه لار، آبشار آن است كه در محلي در نزديكي روستاي وانا واقع شده است. اين آبشار زيبايي خاصي دارد.

 آبشار دوقلو
 آبشار دوقلو كه 2700 متر ارتفاع دارد در زير پناه گاه شيرپلا قرار گرفته و يكي از زيباترين آبشارهاي ناحيه شميرانات و محلي مناسب براي رفع خستگي كوه نورداني است كه به ارتفاعات صعود مي كنند. اين آبشار از ذوب برف بلندي هاي البرز به وجود آمده است. برودت آب آن تا حدي است كه حتي در تابستان هم نمي توان بيش از مدتي كوتاه در آن آب تني كرد.
 

 آبشار يخ كوه دماوند: يكي از مشهورترين آبشارهاي يخي جهان است كه زيبايي بسياري دارد. يكي از جاذبه هاي مهم ناحيه لار، آبشار آن است كه در محلي در نزديكي روستاي وانا واقع شده است. اين آبشار زيبايي خاصي دارد.
 

آبشار سنگان: اين آبشار در انتهاي جاده كن - سولقان در روستاي سنگان است اوج شكوه اين آبشار فروردين وارديبهشت است.
 

آبشار پيچ ادران: از جمله آبشارهاي فصلي دراطراف تهران است كه ازذوب برف‌ها در بهار و تابستان پديد مي‌آيد و در 15كيلومتري جاده كرج - چالوس واقع است.
 

ساير آبشارها ي استان تهران: شكرآب در ميگون تهران – اوسون در منطقه دربند تهران.

دره كن سولقان (‌شمال شرقي تهران) هملون، وزباد ،‌كشار، آهنگرك، دو چناران، وارنگرود، كردان، واريان ارنگه، اوشان فشم، دره چالوس و اوين.

دره دو چناران: دره حصارك فرحزاد در شمال غربي فرحزاد قرار دارد كه دره اي طولاني با ديدگاههاي متنوع، باغ ها  چشمه ها و مسيري پرافت و خيز و مناسب براي راهپيمايي است كه از مسير مي توان به امامزاده داوود رسيد.
 

دره هملون: دره كوچك و كمي صخره اي در 30 كيلومتري جاده جاجرود بعد از روستاي ميگون پس از پل آهني، واقع است و داراي آب و هواي بسيار سرد درفصل بهار و اوايل تآبستان است.
 

دره آهنگرك: ‌اين دره در غرب آبادي ميگون،5 كيلومتر بالاتر از بخش فشم حدفاصل حاجيه افتآب كوه و كوه آهنگرك با مزارع و درختان سرسبز وبسيار نزديك به بخش ميگون از جمله محيط هاي مناسب براي گردش يك روزه است.
 

دره وزباد: در شمال گلآبدره شميران در مكاني سراشيبي در زيردامنه هاي صخره اي قله سه هزارو صد متري اسپيلت قرار دارد و داراي تعدادي چشمه كوچك است.

منطقه حفاظت شده ورجين
شكارگاه حفاظت شده 28 هزار هكتاري ورجين در 15 كيلومتري خاور تهران قرار دارد كه دسترسي به آن از مسير جاده لشگرك امكان پذير است و شكاردر آن ممنوع است. براي گردش هاي يك روزه در آن، داشتن وسايل اتراق لازم است.
 

پارك ملي خجير و سرخه حصار
پارك ملي خجير و سرخه حصار در ارتفاع 1547 متري از سطح دريا قرار دارد و ميانگين حداكثر ارتفاع آن 2600 متر و حداقل آن 1450 متراست. اما بيش تر نقاط اين ناحيه در ارتفاع كم تر از2000 متري قرار دارند. تمام اين ناحيه به جز بخش شمال خاوري آن، جزو مناطق حفاظت شده هستند. مساحت پارك ملي سرخه حصار 9380 هكتار است كه تحت كنترل و حفاظت سازمان محيط زيست قرار دارد. آب و هواي اين منطقه نيمه خشك است و اختلاف درجه حرارت روز و شب در آن بالا است. متوسط باران منطقه 305 ميلي متر، متوسط حداكثر درجه حرارت سالانه آن 9/18 درجه سانتي گراد و متوسط حداقل آن 1/9 درجه سانتيگراد است. مهم ترين شبكه آب هاي سطحي كه در اين ناحيه جريان دارد، رودخانه جاجرود است كه پس از سد لتيان، در حاشيه منطقه جريان پيدا مي كند و در شهرك پارچين از منطقه خارج مي شود. رودخانه هاي اين منطقه در طول مسير خود از بيشه زارهاي انبوه و باغ هاي پر درخت مي گذرند كه زيستگاه انواع پرندگان مهاجر در زمستان مي باشند.
 

منطقه حفاظت شده لار
اين منطقه در شمال و شمال شرقي تهران و در فاصله 90 كيلومتري آن قرار دارد. منطقه لار به علت غناي ساختار هاي طبيعي گونه هاي مختلفي از حيات وحش مانند قوچ – ميش – پلنگ – گراز – روباه و شغال  و 97 گونه پرنده و انواع خزندگان را در خود جاي داده  و از گستره بسيار متنوع گياهي نيز برخوردار است.
 

پارك ملي كوير
پارك ملي كوير نمونه اي از اكوسيستم هاي خشك و بياباني است كه مقدار باران ناچيز آن، اجازه فعاليت هاي كشاورزي را نمي دهد، اين پارك داراي مجموعه گياهي و جانوري ويژه اي است كه به طور شگفت آوري با منابع ناچيز و محدوديت هاي زيستي محيط خود سازگار است  اين پارك داراي گونه هاي متنوع است و پوشش گياهي آن در دشت هاي هموار و كوهستان ها، زيستگاه هايي بسيار مناسب براي زيست وحوش مختلف فراهم كرده است. اراضي مسطح اين پارك با پوشش گياهي كويري و نيمه كويري، زيستگاه پستانداراني مانند پوزپلنگ و گورخر است. بخش هاي كوهستاني آن نيز با پوشش گياهان استپي داراي تعداد قابل توجهي وحوش كوه زي مانند كل، بز، قوچ و ميش است.  پارك ملي كوير مجموعه با ارزشي از ذخاير گياهي و جانوري متنوع و نيز آثار فرهنگي و تاريخي، مانند كاروان سراي شاه عباسي (قصر بهرام) و باقي مانده آثار حرم خانه و عين الرشيد مي باشد. پارك ملي و منطقه حفاظت شده كوير باختر كوير مركزي و خاور درياچه نمك قرار دارد.

تپه و قبرستان قيطريه
تپه و قبرستان قيطريه در منطقه قيطريه واقع شده و مربوط به اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد است. جمع مساحت كاوش شده در اين تپه بيش از 5000 متر مربع است كه در تراشه ها و گمانه زني ها تعدادي گور باستاني و تعدادي ظروف سفالي از اين گورها  كه بالغ بر 2500 قطعه هستند به دست آمد. فراواني ميراث سه هزار ساله شهر مردگان قيطريه تاكنون در هيچ هپه باستاني سابقه نداشته است.

 تپه واوان
 تپه واوان از تپه هاي تاريخي متعلق به دوره ساساني است كه در كنار شهرك واوان شهرستان اسلامشهر قرار گرفته است. اين تپه با شماره 1955 به ثبت رسيده است.

تپه چشمه علي
در مجاورت شهر ري و در كنار چشمه اي به همين نام نزديك ابن بابويه قرار دارد. در اين محوطه اشيا و آثاري از دوره ماقبل تاريخ و ادوار تاريخي ساساني و پارتي و دوره هاي اسلامي به دست آمد.

قره تپه شهريار
قره تپه شهريار از تپه هاي باستاني متعلق به هزاره 5 و 4 قبل از ميلاد است كه طبق حفاري هاي انجام شده با چشمه علي شهرري و موشلان تپه اسماعيل آباد تقريبا متعلق به يك دوره است.

تپه شغالي پيشوا
اين تپه در دامنه شمال غربي تپه هاي طبيعي شهر پيشوا واقع شده و تراسي با وسعت كم دارد. اين نقطه با توجه به اهميت سوق الجيشي و نزديكي به رودخانه جاجرود در اواخر هزاره ششم پيش از ميلاد محل استقرار اقوام پيش از تاريخ بوده است.

تپه ميل
تپه ميل در كنار جاده ميل به ورامين و در نزديكي ده خير واقع شده است. اين تپه از تپه هاي بسيار كهن منطقه است كه بقاياي آتشكده اي قديمي بر روي آن به جاي مانده است.

تپه گبري ري
در شمال خاوري امين آباد، تپه اي قرار دارد كه به نام تپه گبري مشهور است. بر بالاي اين تپه آثار برج سنگي و گچي بزرگي از دوران ديلميان باقي مانده كه به احتمال قوي مقبره مرداويج زيارگيلي از سرداران معروف آل زيار (ديلمي) است.

تپه خرم آباد  ساوجبلاغ
تپه خرم آباد از تپه هاي تاريخي به جا مانده از هزاره اول قبل از ميلاد است. اين تپه در روستاي خرم آباد شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد و با شماره 1378 به ثبت رسيده است. شامل چند سطر نوشته مربوط به وقايع زمان سلطنت فتح علي شاه و نقوشي از سربازان و شاهزادگان است كه در مركز آن تصويري با عنوان السلطان فتح علي شاه جلب نظر مي كند.
 

نوروز
جشن نوروز با آداب و رسوم ويژه اي همراه است:

حاجي فيروز
بر اساس نوشته عبدالله مستوفي، حاجي فيروز با خاك زغال و با دوده بخاري چهره خود را سياه مي كرد و كلاه شيپوري و يا استوانه اي بلند كه از كاغذ يا مقوا بود بر سر مي گذاشت و جامع رنگين چهل تكه كه زنگوله هايي به آن دوخته شده بود، مي پوشيد.

چهارشنبه سوري
در اين روز مردم آتش بازي مي كنند و آش رشته يا به اصطلاح اهالي منطقه دماوند «كته را» مي خورند. در اين روز آتش افروخته مي شود و از روي آن مي پرند و مي خوانند: زردي من از تو –سرخي تواز من.

پنجك يا پنجه
پنج روز آخر سال را كه هوا سرد بود. پنجك يا خمسه مسترقه مي گفتند. خطر يخ زدن محصولات در اين چند روز وجود داشت. از اين رو مردم به كوه مي رفتند و جشن مي گرفتند تا هوا بدتر نشود.

عيد نوروز
در روز عيد مردم به ديد و بازديد مي پردازند و لباس هاي نو و تميز به تن مي كنند. در گذشته بزرگترها به كوچكترها عيدي و تخم مرغ رنگي مي دادند و عموماً شيريني و تنقلاتي چون كشمش، مويز و نقل براي بازديد كنندگان ايام عيد مي آوردند. در روستاها مراسم عيد ديدني از خانه كدخدا يا سالخوردگان و بزرگان شروع مي شد.

سيزده به در
در سيزدهمين روز فروردين، مردم سبزه اي را كه پيش از فرا رسيدن عيد در خانه سبز كرده اند. به صحرا مي برند و آن را به آب روان مي سپارند. غذاي اصلي روز سيزده به در كوكو سبزي است. در اين روز بازي هاي متنوع همراه با اشعار مناسب اجرا مي شود.

تيرما سيزده
در شب 13 تيرماه در آهار مردم هر خانه دور هم جمع مي شوند و به نقل داستان ها و قصه ها مي پردازند و با ديوان حافظ فال مي گيرند. نوجوانان نيز به پشت بام مي روند و دستمالي را به ريسمان مي بندند و به خانه ها مي اندازند تا صاحب خانه كشمش، نخودچي، پول خرد در گوشه دستمال ببندد. در حوزه دماوند و فيروزكوه نيز مراسمي به نام «لال بازي» دارند.

نام گذاري
در شب ششم زايمان وليمه مي دهند و نام گذاري مي كنند. در اين مراسم عده اي از مردان و زنان براي شام دعوت مي شوند. پيش از صرف شام بچه را بيرون مي آورند و در بغل ريش سفيد مجلس مي گذارند و از او مي خواهند براي نوزاد نامي برگزيند. آنگاه ريش سفيد چند اسم روي كاغذ نوشته و آنها را لاي قرآن مي گذارد و اذان به گوش راست و اقامه به گوش چپ نوزاد مي خواند. به دنبال آن يكي از كاغذها را از لاي قرآن بيرون مي آورد. او اسم را مي خواند و بقيه براي تاييد صلوات مي فرستند.

آش دنداني
وقتي نوزاد شروع به درآوردن دندان مي كند براي او آش دندوني درست مي كنند تا دندان هايش راحت و سبك بيرون آيد.

مكتب خانه
در گذشته مكتب دار ابتدا الفبا و هجي كردن را مي آموخت. پس از آن شاگرد بايد يك كله قند و انعامي از اين نوع براي مكتب دار مي آورد. از ابزارهاي مكتب دار چوب و فلك بود كه در باورها و ضرب المثل هاي عاميانه از چوب و جور استاد فراوان ذكر رفته است. مكتب دار از ميان شاگردان يك نفر را به عنوان خليفه (مبصر) انتخاب مي كرد. وظيفه خليفه اين بود كه امر به جارو كردن مكتب خانه كند، دستور خريد روزانه خانه مكتب دار را صادر كند و هر عيد براي مكتب دار عيدي جمع كند.

چله
مردم شب اول چله يعني شب يلدا را كه طولاني ترين شب سال ناميده مي شود، به شب نشيني و تفريح مي گذارنند و آجيل، هندوانه، گندم برشته، گردو و كشمش مي خورند و فال حافظ مي گيرند.

نذري ها
از سفره هاي نذري كه درتهران مرسوم بوده است، مي توان به موارد زير اشاره كرد:

سفره حضرت رقيه (س): مهر الزمان نوبان مي نويسد: نذر سفره حضرت رقيه متداول ترين و نيز از ساده ترين سفره هاي نذري است. زمان برگزاري آن دوشنبه، چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه است و محل آن معمولاً در اماكن متبركه چون امامزاده ها و مساجد است.

آجيل مشكل گشا: اين آجيل عبارت از توت خشك، نخودچي، فندق، پسته، نقل، كشمش و بادام است كه براي رفع گرفتاري ها و مشكلات نذر مي كنند.

مولودي خواني: يكي از مراسم زنانه پرطرف دار مولودي خواني است.

ماه محرم
يكي از نشانه هاي عزاداري براي سيدالشهدا اجراي مراسم تعزيه است. تعزيه در آغاز ساده برگزار مي شد و منظور از آن بيان احوال و مصايب خاندان اباعبدالله و واقعه غم انگيز كربلا بود. تعزيه خواني در زمان ناصرالدين شاه با ساخت تكيه دولت به وسيله معير الممالك به اوج خود رسيد.

كمربند بازي يك دايره در وسط مي كشند. پنج نفر در دايره مي ايستند و 5 نفر كمربندها را به نحوي در دايره مي گذارند كه سگكها به طرف بيرون باشد. افرادي كه بيرون دايره ايستاده اند سعي مي كنند كمربند را از داخل خط بردارند. در اين تلاش اگر كسي كه داخل بود بيرون كشيده شود، كتك مي خورد و مي سوزد. از سوي ديگر كساني كه داخل هستند، افراد بيروني را به داخل مي كشند، كتك مي زنند و بيرون مي اندازند. وقتي تمام افراد يك گروه بسوزند، آن گروه بازنده محسوب مي شود. در اين مورد اگر يك نفر از افراد بيرون دايره به يكي از افراد داخل دايره لگد بزند، همه افراد آن گروه مي سوزند و بازنده مي شوند.

بازي بارون مي آد جرجر
وقتي باران مي بارد بچه ها تنها يا دسته جمعي به حياط خانه مي روند. زير باران مي ايستند و هر دو دست را صليب وار باز مي كنند. به آسمان نگاه مي كنند و دور خود مي چرخند و مي خوانند:
بارون مي آد جرجر /پشت خونه هاجر /هاجر عروسي داره (كرده) /دم تخروسي داره (كرده) /جارو كنيم بهر تو /پارو كنيم بهر تو /تيغ نرود پاي تو.

بازي جم جمك برگ خزون
براي شروع، به اتفاق آرا يكي از بازيكنان را به عنوان «اوستا» انتخاب مي كنند و همگي دست ها را مشت كرده روي هم مي گذارند و شروع به خواندن اشعار مي كنند: جم جمك برگ خزون /مادرم زينب خاتون /گيس داره قد كمون /از كمون بلند ترك /از شبق مشكي ترك /گيس او شونه مي خواد /شونه فيروزه مي خواد /هاجستم و واجستم /تو حوض نقره جستم /نقره قلمدونم شد /هاجري به قربونم شد.
زماني كه اشعار خوانده مي شود بچه ها دست هاي مشت كرده خود را در جا مي جنبانند. با تمام شدن اشعار بچه ها بايد با زيركي بلافاصله دست هاي خود را كنار بكشند. از خطر گرفتار شدن به دست «اوستا» برهانند . در غير اين صورت بازنده بازي خواهند بود.
برخي ديگر از بازيها عبارتند از:

الك دولك، چوق توپ، گال گالك، يه قل دو قل، دورنا بازي، دوز قلعه.

پوشاك مردانه

سرپوش ها: شامل كلاه نمدي كه كلاه لبه كوتاهي شبيه عرقچين است. كلاه حسن بيگي كه لبه اي بلندتر دارد، كلاه نيمچه بختياري، كلاه فراشي، كلاه بختياري كه قسمت بالاي آن پهن و هر چه به دهانه مي رسيد جمع مي شد، كلاه تخم مرغي كه شبيه نصف تخم مرغ بود، كلاه پوستي، كلاه مقوايي، كلاه پهلوي، شال.

تن پوش ها: شامل پيراهن، شلوار، قواي مراد بيگي، قواي معمولي، سرداري، پستك.

پوشاك زنان
پوشاك زنان در دوره قاجاريه به شيوه دوره زنديه بود. در اين دوره اغلب براي روبند پارچه سفيد انتخاب مي شد كه بلندي آن در بيشتر مواقع تا زانو نيز مي رسيد. روي روبندو در جلوي چشم ها تكه هاي توري تعبيه مي شود. پاپوش زنانه در دوره قاجاريه با دوره هاي قبل فرقي نداشت و عموماً نعلين و ساغري نوك برگشته استفاده مي شد. طرح گالشي، كفش نرم پاشنه و خط دور كفش، معرف اندازه آن بود. سه خط كوچكترين و هفت خط بزرگترين شماره كفش به شمار مي رفت. از كفش هاي فرنگي دوز زنانه نيز بايد ياد كرد. پيراهن بانوان معمولاً از ململ سفيد بود. ارخالق ها گاه تا ران نيز مي رسيد. اين دامن را پرچين تهيه مي كردند و آن را شليته مي ناميدند. نوعي دامن شلواري هم «تنبان» ناميده مي شد. تنبان شبيه شليته بود با اين تفاوت كه مانند شليته وسط آن باز نبوده و از وسط دو قسمت جلو و عقب به هم دوخته مي شد.

سرپوش: براي سرپوش نيز چهار قد توري به شكل چهارگوش بريده مي شد. آنگاه به شكل مثلث آنها را تا مي كردند و طوري آن را به سر مي انداختند كه زاويه قايم در پشت سر و دو گوشه ديگر بر روي سينه ها و در زير گلو به هم مي رسيد و به وسيله گره زدن و يا سنجاق آن را بر سر محكم مي كردند.

زبان اصلي مردم تهران و استان تهران، فارسي است. اما در بعضي نقاط زبان هاي محلي نيز ديده مي شود كه در مجموع از لهجه هاي فارسي محسوب مي شوند. به طور كلي زبان و گويش هاي ديگري مانند آذري، گيلكي، لري، مازندراني نيز به دليل مهاجرت ها به آن افزوده شده است.
 

اشتهارد و كرج: اهالي اشتهارد خود را از طايفه «تات» يا «ترك» مي دانند. تات ها به گويش محلي و تركها به گونه اي از ترك آذري تكلم مي كنند. مردم برخي روستاها مانند پلنگ آباد و جار به هر دو زبان سخن مي گويند.

تهران و ري: ساكنان تهران قديم قبل از پايتخت شدن مانند روستانشينان كنوني شميران و آبادي هاي مجاور سخن مي گفتند. اما شهر تهران لهجه خود را از دست داد و لهجه فعلي آن تركيبي از انواع لهجه هاي ايراني است. زبان محله «چال ميدان» در محاوره، لحن والفاظ خاصي داشت كه به غني سازي فرهنگ عامه كمك مي كرد. اين لحن هنوز در گوشه كنار اين محله به گوش مي رسد. در زبان محاوره اي تهران طبقات اجتماعي نقش مهمي داشته اند و هر قشري لحن زبان خاص خود را داشته است.
 

دماوند: گويش منطقه دماوند را مي توان در شمار گويش هاي اصيل ايراني قرارداد. لهجه اين منطقه به دو دسته تقسيم مي شود: تاتي و لهجه ها و گويش هاي غيرتاتي.
 

شميران (قصران ): زبان عمومي قصران لهجه اي از زبان باستاني پهلوي رازي است، ولي در لهجه ميگون، شهرستانك، لالون، زاگون، روته، گرمابدر، شمشك و دربندسر، لهجه مازندراني غلبه دارد.
 

رباط كريم: چند دسته گويش در اين منطقه به چشم مي خورد: تركي شاهسون در روستاهاي منجيل آباد، آلارد، انجم آباد گويش فارسي در رباط كريم، سلطان آباد، اكبرآباد، سبزدشت، حصارك  نقاط چند زبانه(تركي، لري، تاتي، فارسي)
 

شهريار: در شهريار و نقاط روستايي آن به گويش هاي تركي، لري، كردي، فارسي، تكلم مي شود. برخي نقاط ترك زبانند و خود را از اعقاب شاهسون هاي آذربايجان مي دانند.
 

ورامين: چند گويش در اين منطقه وجود دارد. از جمله ايل دماوند كه به لري تكلم مي كنند.

زورخانه
زورخانه محل ورزش هاي پهلواني ايران است. در اين مكان، زير يك سقف گنبدي شكل كه گود ورزش درست زير آن قرار دارد، مرشد با ضرب به خصوصي شروع ورزش را اعلام مي كند: اول شنا، بعد ميل گرفتن، چرخ، پارو زدن، كباده گرفتن با آهنگ همراه با اشعار شاهنامه و مدح مولا علي (ع) برخي از اين حركات دسته جمعي و بقيه انفرادي انجام مي شود. در پايان ورزش مرشد دعا مي خواند و ورزش كاران با گفتن امين و بوسيدن زمين، از گود خارج مي شوند.

گل ريزان: يكي از صفات نيك ورزش كاران باستاني، احساس همدلي آنان نسبت به هم است. اين احساس در مراسم گلريزان تبلور مي يابد. به اين ترتيب كه اگر يكي از ورزش كاران با سابقه از لحاظ مالي در تنگنا باشد، با ترتيب دادن مراسم گلريزان و دعوت از افراد مختلف، سعي مي كنند مشكل او را بر طرف كنند. براي اين كار در شبي معين گرد هم مي آيند و در پايان ورزش، ميان دار كه سابقه و احترامي بيش از سايرين دارد، در وسط گود شروع به چرخيدن مي كند و از هر يك از مدعوين براي فرد نيازمند پول جمع مي كند.

ديزي، آش شله قلمكار، آش زين العابدين، اشكنه، آبگوشت بزباش، دمپختك.

بيشتر صنايع دستي استان عبارتند از: قلم زني روي مس و برنج، خراطي و سبد بافي، خاتم كاري، شيشه گري، تراش و نقاشي روي شيشه، زيلوبافي، نقاشي روي چرم، قالي بافي و چاپ باتيك، سفال گري، حصير بافي، ورني بافي و دست بافي، جاجيم و گليم، چنته، روبه پشتي، جوال، خورجين.

پتو بافي
اين صنعت فقط در روستاي قشلاق ملارد، از توابع كرج، رواج دارد و دست اندركاران آن را عموماً افراد غير بومي مهاجر از تبريز و ديگر نقاط كشور تشكيل مي دهند.

جاجيم بافي
كوهستاني بودن و داشتن مراتع سرسبز و گله داري گسترده در منطقه فيروزكوه، اين منطقه را به يكي از مراكز توليد پشم ايران تبريل كرده است. جاجيم هاي توليدي در روستاهاي فيروز كوه به دليل نزديكي منطقه با مازندران كاملاً تحت تاثير دست بافت هاي آلاشت است، با اين تفاوت كه عرض جاجيم هاي توليدي آن از 25 سانتي متر تجاوز نمي كند. گروهي از عشاير ساكن در روستاي «قجر تخت رستم » از توابع شهريار ، نيز در گذشته به توليد جاجيم هاي بسيار نفيس اشتغال داشتند كه امروزه به دليل جاذبه هاي اقتصادي قالي بافي جذب اين حرفه شده اند. در روستاهاي كوهان از توابع دماوند، كارگاه هاي توليد جاجيم، به توليد بافته هايي به عرض 52 سانتي متر اشتغال دارند. عشاير اسكان يافته در روستاهاي قشلاق فرون آباد، قشلاق حاجي آباد، قلعه نو و لپه زنگ (از توابع شهر ري) نيز با بافت جاجيم آشنايي دارند.

چادر شب بافي
ديرينه ترين صنعت دستي رايج در مناطق روستايي استان تهران بافت چادر شب در اندازه هاي متفاوت، براي مصارف مختلف است.

حوله بافي
در گيلان و كوهان به وسيله دستگاه هاي دو وردي ساده به توليد نوعي حوله ابريشمي در اندازه هاي مختلف مي پردازند. در روستاي آبسرد از توابع دماوند نيز حوله بافي رايج است.

زيلوبافي
در منطقه ورامين بافت زيلوهاي نامرغوب و ارزان قيمت رواج تقريباً گسترده اي دارد و در قشلاق داود آباد ورامين، باقرآباد، گرگ تپه، قرچك و خيرآباد كارگاه زيلوبافي داير است و گروهي توليد كننده غير بومي با بهره گيري از دستگاه هاي بافندگي دستي سرگرم به كار هستند.

شيشه گري
در روستاهاي خيرآباد (از توابع ورامين) و قشلاق ملارد (از توابع كرج) كارگاه هاي شيشه گري داير است. توليد عمده اين كارگاه ها پارچ و ليوان ها و گاهي گلاب پاش است.


قالي بافي
بافت قالي و قاليچه در استان تهران گستردگي چشمگيري دارد. اين هنر به صورت حرفه اي خانگي در تمام نقاط روستايي رايج است.

گليم بافي
گليم بافي در استان داراي سابقه طولاني است و بافت انواع گليم نقش دار و مخطط در نقاط مختلف رواج دارد. گليم بافان روستايي براي تار و پود بافته هاي خود از پشم استفاده مي كنند ، ولي در پاره اي موارد نيز براي توليد محصول مرغوب تر از نخ پنبه اي براي تار بهره مي گيرند. گليم بافي در اغلب نقاط استان رواج دارد، روستاي اميريه (از توابع فيروزكوه)، قشلاق فرون آباد، حاجي آباد و قلعه نو (از توابع شهرري)، روستاهاي كرج از اين جمله اند.

نمدمالي
از جمله صنايع پرپيشينه مناطق روستايي استان تهران نمدمالي بودكه در حال حاضر تقريباً منسوخ شده است. در سال هاي اخير كليه دست اندركاران از اين صنعت دست كشيده و فقط تعداد معدودي از عشاير هنگامي كه به مراتع حومه منطقه شميران كوچ مي كنند تعداد محدودي نمد براي مصرف شخصي توليد مي نمايند. تعدادي نمدمال در روستاي «كش» از توابع طالقان نيز هنوز حضور دارند.