مساحت استان كرمان 180726 كيلومتر مربع و جمعيت آن: 2652413 نفر (طبق سرشماري سال 1385) . مركز استان : شهر كرمان( جمعيت 515114 نفر) . استان كرمان در جنوب شرقي ايران واقع شده و حدود 11 درصد از خاك كشورمان را به خود اختصاص داده است. اين استان از نظر جغرافيايي بين مدارهاي 55 دقيقه و 25 درجه تا 32 درجه عرض شمالي و26 دقيقه و53 درجه تا 29 دقيقه و59 درجه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ قرار گرفته است. اين استان از نظر وسعت دومين استان كشور است از شمال به استان هاي يزد و خراسان جنوبي،‌از جنوب به استان هرمزگان ،از شرق به استان سيستان و بلوچستان و از غرب به استان فارس محدود مي شود .اين استان داراي 17 شهرستان، 46 بخش ،143 دهستان و 59 شهر مي باشد.

پوشش گياهي : استان كرمان داراي پوشش گياهي خاص نواحي كويري است . در اين منطقه جنگل قابل توجهي وجود ندارد و رستني هاي آن نيز محدود به برخي گونه هاي بياباني و كويري است . رستني هاي استان كرمان را درختان ارژن و گز و برخي گياهاني كه كاربرد دارويي و صنعتي دارند ، تشكيل مي دهند . برخي از گياهان چون گل گاوزبان و كتيرا نيز در كوه هاي شمالي استان كرمان مي رويند .
در استان كرمان به لحاظ موقعيت طبيعي و شرايط اقليمي ، گونه هاي مختلف حيوانات وحشي و اهلي در قسمت هاي كوهستاني و جلگه اي آن زندگي مي كنند . به همين خاطر نيز مناطقي از محدوده استان تحت حفاظت سازمان محيط زيست قرار گرفته و از نظر صيد و شكار جزو نواحي ممنوعه اعلام شده است . از مناطق حفاظت شده استان كه ويژگي هايي در خور توجه دارند مي توان به مناطق "خَبر" و "ارزوئيه بافت" اشاره كرد . در اين نواحي پرندگاني نظير كبك ، تيهو ، سينه سياه و انواع قوش و شاهين و كبوتر زندگي مي كنند . در نواحي سردسيري و گرمسيري استان نيز حيواناتي مانند پلنگ ، يوزپلنگ ، گرگ ، روباه ، خرس سياه ، شغال ، كفتار ، خرگوش ، انواع مار ، كل ، بز ، ميش و قوچ زندگي مي كنند و در دشت ها گورخر وجود دارد .

آب انبار مقبره شاه نعمت الله ولي : آب انبار مقبره شاه نعمت الله ولي در شهر ماهان واقع شده است . اين بنا در محل مقبره شاه نعمت الله ولي (يكي از عرفاي قرن هشتم) ساخته شده است . اين آب انبار مربوط به قرن هشتم هجري قمري است كه در حال حاضر بلا استفاده مانده است و از آن استفاده اي نمي شود .

آب انبار عليمردان خان : اين آب انبار در مجموعه گنجعلي كرمان واقع شده است . آب انبار تاريخي عليمردان ( پسر گنجعلي خان) كه در داخل بازار مسگري واقع شده ، داراي ويژگي هاي معماري جالبي است كه توجه بينندگان را به خود جلب مي كند .

 آب انبارمجموعه گنجعليخان : مجموعه گنجعليخان در شهركرمان قرار دارد . اين مجموعه در دوره صفويه به دستور گنجعليخان و توسط يك معمار به نام سلطان محمد معمار يزدي ساخته شده است . مجموعه گنجعليخان شامل قسمتهاي مختلف مانند ميدان ، كاروانسرا ، مسجد ، ضرابخانه ، آب انبار و حمام مي باشد .

بازار ميدان ارگ (توحيد) : اين بخش از بازار از غرب ترين قسمت هاي بازار كرمان است . فضايي مستطيل شكل و حدود 140 باب مغازه فعال تجاري دارد . اكثريت مغازه هاي بازار ميدان ارگ لباس فروشي هستند و نماي اطراف ميدان، بيش از يك قرن قدمت دارد . در ضلع شرقي بازار ميدان ارگ ، سر در ورودي بازار اصلي واقع شده است . 
                      
بازار اصلي كرمان : اين بازار بزرگ از ميدان ارگ شروع و به ميدان مشتاقيه ختم مي شود و از غرب به شرق بازارهاي آن شامل بازار ارگ ، بازار وكيل ، بازار عطاري ، بازار قدمگاه و بازار مظفري است . 

                          
بازار ارگ : اين بازار از ميدان ارگ شروع و تا چهارسوق گنجعلي خان ادامه مي يابد . اين بازار به دو بخش فرعي به نام بازار نقار خانه و بازار سراجي تقسيم مي شود . گويا در گذشته در طبقه بالاي بازار نقارخانه نقاره مينواختند.

بازار گنجعليخان : اين بازار در حدفاصل چهارسوق و بازار اختياري و ضلع شمالي ميدان گنجعلي خان واقع شده است . بازار گنجعلي خان يادگار دوره صفويه است .        

                       
بازار اختياري : چهارمين قسمت بازار كرمان به بازار اختياري معروف است و از انتهاي جنوبي بازار گنجعلي خان شروع مي شود تا اول بازار وكيل امتداد مي يابد .

بازار سردار : اين بازار در واقع مركب از چهار بازارچه متقاطع است كه با سه راسته اصلي به بازار اختياري متصل مي شود . كاروانسراي سردار نيز در انتهاي يكي از اين بازارچه ها قرار دارد.                   


بازار مظفري : بازار مظفري از انتهاي بازار وكيل شروع مي شود تا خيابان ميرزا رضاي كرماني محل قديم دروازه مسجد قرار دارد . اين بازار قديمي جزئي از مجموعه امير محمد مظفر مي باشد.

بازار عطاري : ابتداي اين بازار از سر در ورودي بازار وكيل در سمت چپ آغاز و تا رو به روي در ورودي مسجد جامع واقع در بازار قدمگاه ادامه مي يابد و تقريباً 19 باب مغازه عطاري دارد .

بازار قدمگاه (راجي كرماني) : قدمگاه بخشي از بازار كرمان است كه عمود بر بازار مظفري است و تا خيابان شريعتي ادامه دارد .
 
بازار قلعه (محمود) : بازار قلعه محمود كه اولين بخش از بازار شمالي – جنوبي كرمان است در جنوبي ترين بخش آن واقع شده است . نقطه شروع آن زاويه راست تقاطع خيابان پيروزي به خيابان مطهري يعني محل ساابق دروازه ريگ آباد است كه به خيابان امام خميني ، روبروي بازار ميدان قلعه ختم مي شود .

بازار ميدان قلعه: اين بازار از خيابان امام خميني شروع شده و به چهارسوق گنج عليخان ختم مي شود و در آن حرفه هاي لحاف دوزي ، پشته دوزي ، قالي فروشي ، خوارو بارفروشي و عطاري به چشم مي خورد .

بازار كلاه مالي : اين بازار در حد فاصل بازار مسگري شمالي و بازار كفاش ها واقع شده ، فقط 13 باب مغازه دارد .

بازار زرگري (قيصريه ابراهيم خان) : بازار زرگرها به صورت يك راسته متقاطع عمود بر بازار كلاه مالي و به موازات بازار كفاش ها واقع شده و جزو مجموعه ابراهيم خان مي باشد . اين بازار 47 باب مغازه را در خود جاي داده است.   

بازار كفاش ها : بازار كفاش ها از انتهاي بازار كلاه مالي شروع و به موازات بازار زرگري تا اول بازار حاج آقا علي ادامه مي يابد و جهت آن شمالي- جنوبي است .

بازار حاج آقا علي (رفسنجاني) : اين بازار از انتهاي بازار كفاش ها آغاز شده و به خيابان شريعتي روبروي بازار عزيز خاتمه مي يابد.

بازار عزيز : آخرين بخش از بازارهاي كرمان كه در شمالي ترين قسمت مجموعه بازار قرار دارد ، بازار عزيز است و جمعاً 70 باب مغازه فعال را در خود جاي داده است .

 تيمچه كوزه گرها : تيمچه كوزه گرها كه بزرگتر از تيمچه عطارهاست و در جوار آن قرار گرفته است . اين بازار دو طبقه دارد .

چشمه حسين آباد در راين : اين چشمه در 33 كيلومتري شمال غربي راين- كرمان واقع شده است . اين نوع آب ها در دستگاه گوارش باعث قليايي شدن محيط معده و سپس تحريكات ترشحات آن مي گردد و در سيستم كبدي و لوزالمعده به سبب تحريك لوزالمعده و بزاق اثر بهبود بخشي دارند .

چشمه قلعه عسكرا : اين چشمه در 11 كيلومتري روستاي سلطان آباد در جنوب كرمان واقع شده است . اين دسته آب ها بيشتر مصرف خارجي دارد و در رفع بيماري هاي لنفاتيسم ، راشيستيسم ، برخي از بيماري هاي پوستي ، رماتيسمي و نيز بيماري هاي زنانه مؤثر است.
 
چشمه آب معدني قاسم آباد : اين چشمه به فاصله شش كيلومتري شرق رفسنجان در روستاي قاسم آباد واقع شده است و در اصل قنات قديمي است كه آب آن از سال هاي گذشته مورد استفاده درماني اهالي منطقه بوده است . خواص درماني اين نوع آب ها در درمان بيماري هاي رماتيسمي ، گوش و حلق و بيني مي باشد . همچنين اثر نيرو بخش نيز دارد .

چشمه معدني ته خاتون : چشمه معدني ته خاتون در شرق كرمان به فاصله 13 كيلومتري روستاي جوشان واقع شده است . آب اين چشمه داراي اثر آرام بخش براي دردهاي مفصلي و عصبي است .

چشمه معدني قرقره (باب ترش) : اين چشمه در فاصله 40 كيلومتري راين كرمان واقع شده است . اين نوع آب در درمان خارجي بيماريهاي لنفاتسم ، راشيتيسم و بيماري هاي پوستي ، رمانيسمي و همچنين بيماري هاي زنانه مصرف است .

چشمه آب معدني ابارق : اين چشمه در جنوب شرقي كرمان در فاصله 11 كيلومتري شمال دهكده ابارق واقع شده است . آب چشمه براي دستگاه هاضمه بدن مفيد است . مصرف اين دسته آب ها در درمان بيماري هاي مفصلي نيز توصيه مي شود . از آب چشمه براي استحمام استفاده مي كند.

غار آهكي طرنگ : غار آهكي طرنگ به عنوان مهمترين و طولاني ترين غار استان كرمان كه در نوع خود بي نظير و داراي مناظر وجلوه هاي طبيعي بسيار زيبا و پديده هاي شگفت انگيز است كه خود از جاذبه هاي طبيعي گردشگري استان كرمان محسوب مي گردد و مي تواند به عنوان يك قطب گردشگري در جنوب غربي استان كرمان ايفاي نقش نمايد . اين غار از جمله غارهاي متعدد مناطق كوهستاني استان كرمان مي باشد كه در فاصله 230 كيلومتري جنوب غربي شهر كرمان واقع شده است .

غار ميرزا : غار ميرزا در ارتفاع2342 متري از سطح دريا قرار دارد و از نقطه نظر فني از درجه سختي بالايي برخوردار است . غار ميرزا داراي هشت تالار اصلي و چهار تالار فرعي است كه هركدام ويژگيهاي خاصي را دارند ودربخش مياني غار 90 متر فرود در فضاي معلق، غار نورد را به دنياي اسرار آميزي مي رساند و وسعت غار مذكور در اين قسمت به 150 متر مربع مي رسد كه اين خصوصيت اين غار را در بين غارهاي كشور كم نظير و در ميان غارهاي استان بي همتا كرده است.

رودهاي حوزه آبريز جازموريان : مساحت اين حوزه در حدود8300 كيلومتر مربع است و شامل رودخانه هايي است كه به درياچه هامون جازموريان مي ريزند . مهم ترين رودخانه اين حوزه هليل رود است كه شاخه هاي مهمي مانند زردشت از گوفر ، بافت از لاله زار ، رابر از الفتح (شاه كوه) ، طيل از كوهراز و اسفندقه از ارتفاعات اسفندقه به آن مي پيوندند و پس از مشروب نمودن اراضي جيرفت و شهرستان كهنوج وارد هامون جازموريان مي شود . اين حوزه آبريز ، فاقد پوشش گياهي قابل توجه است و به علت وجود دائمي برف كوه هاي نامبرده ، آب دائم دارد .

آبريز نمك زارهاي مركزي : از رودخانه هاي اين حوزه مي توان قهرج رود و تهرود را نام برد . شاخه هاي ديگر از رودخانه هاي اين حوزه عبارتند از: لاله زار رود ، رود شور ، رفسنجان كوسك ، چاري ، ماهونگ و كسك .

ساير رودخانه ها :آب بخشا در برد سير ، راور در منطقه راور ، خبر در منطقه خبر بافت و رودخانه تنگوئيه ( پلنگي ) در سيرجان از ديگر رودخانه هاي استان كرمان به شمار مي روند .

روستاي سيرچ : شهرستان كرمان ، بخش شهداد ، داراي طبيعت زيباي كوهستاني و آب و هواي مناسب.

روستاي كوهپايه : شهرستان كرمان ، بخش مركزي ، داراي طبيعت زيباي كوهستاني و آب و هواي مناسب.
 
روستاي بيد خوان : شهرستان بردسير ، بخش مركزي ، منطقه خوش آب و هواي كوهستاني با درختان كهنسال.

روستاي دلفارد : شهرستان جيرفت ، بخش مركزي ، داراي دره خوش آب و هوا.

روستاي خبر : شهرستان بافت ، بخش مركزي ، داراي طبيعت زيباي كوهستاني و منطقه حفاظت شده حيات وحش و زيارتگاه شاه ولايت.

روستاي طرز : شهرستان راور ، بخش مركزي ، داراي آب و هواي مناسب در حاشيه كوير و سروهاي بسيار قديمي.

روستاي هنزا : شهرستان بافت ، بخش رابر ، داراي دره كوهستاني و درختان كهنسال گردو.

روستاي لاله زار : شهرستان بردسير ، بخش مركزي ، داراي منطقه گردشگري خوش آب و هوا.

روستاي دوساري : اين روستاي زيبا در فاصله پنج كيلومتري ضلع شرقي جاده جيرفت به كهنوج واقع شده است .
 
روستاي بروات : بروات يكي از آبادي هاي حومه شهرستان بم است كه در پنج كيلومتري آن قرار دارد و مركز بخش مركزي شهرستان مذكور است . بهترين خرما (مضافتي) و مركبات شهرستان بم در اين روستا توليد مي شود .

روستاي باغ دشت : اين روستا در جنوب غربي شهرستان بم در مجاورت جاده كمربندي كرمان به زاهدان واقع شده و با قنات هاي متعدد و سرسبزي درختان مسير نهرهايش به تفريحگاه و استراحتگاه عمومي مردم و مسافرين تبديل شده است .

روستاي شهداد : شهداد يكي از بخش هاي شهرستان كرمان است و در پست ترين نقطه كوير كه حداكثر 300 متر از سطح دريا ارتفاع دارد ، قرار گرفته است و قنات هاي متعدد دارد . از محصولات اين روستا خرما ، مركبات و حنا است و مركبات آن از جهت شيريني و لطافت كم نظير است . خرابه هاي شهر قديمي شهداد كه به 4000 سال قبل از ميلاد تعلق دارد ، در دشت لوت شهداد در جوار شهر جديد كشف شده است .

روستاي سه كنج : سه كنج يكي از آبادي هاي بزرگ و مركز دهستان سه كنج است كه در شرق ماهان و شمال جاده بم- كرمان (شش كيلومتري راه فرعي بعد از پليس راه) قرار دارد . سه كنج تا شهر كرمان 50 و تا ماهان 15كيلومتر فاصله دارد . اين نقطه از معروف ترين گردشگاه هاي كرمان است . مزار شيخ علي بابا از مريدان معروف شاه نعمت الله ولي نيز در سه كنج است .

روستاي ميمند : ميمند مركز دهستان ميمند از شهرستان شهربابك و يكي از روستاهاي شگفت انگيز ايران مي باشد . مسجد ميمند از ديدني هاي اين روستاست. خانه هاي قديمي اين روستا مانند مناره هايي در دل كوه كنده شده اند.

روستاي پاريز : پاريز از توابع شهرستان سيرجان است كه در فاصله 64 كيلومتري شمال سيرجان قرار دارد ، از معدود روستاهاي بزرگ فعلي اين شهرستان است .
 

تنوع گويش و لهجه در كرمان زياد به چشم مي خورد و نا گفته نماند كه كرماني ها ، اصولا بيش از ساير مناطق فارسي صحيح را (كه همان فارسي دري باشد) تكلم مي كنند . در اين جا به چند نمونه از اصطلاحات زباني از جملهمثل هاي رايج در كرمان همراه با ترجمه آن اشاره مي شود .
1 -شله زرد ’ كه معمولا در ايام سوگواري طبخ مي شود در كرمان به آن ’ابراهيمخاني ’ نيزگفته مي شود .
2 -مفهوم (فتنه) سرو صدا يا حرفهاي بي ربط اوسونگلسون       
3 -انگل چنگل- چيزي را دستكاريكردن
4 -انجوجه ( تخمه آ‏فتاب گرددان )
5 -آرا- بزك يا آرايش كردن زنان
6 -آبپاش- آبسه دندان
7 -اس پس - يونجه                        
8 -اوتا - نخ قرقره
9 -اق - اظهارتنفر